Rzeka to ciek naturalny, płynący w korycie. Przepływ wody następuje w jednym kierunku – wraz z
biegiem rzeki. Początkiem rzeki jest źródło a końcem ujście.
Podstawowe elementy budowy rzeki i pojęcia charakterystyczne
Bieg rzeki - linia spływu wód rzecznych, służy do oznaczania
odcinków rzeki, najczęściej: biegu górnego, środkowego oraz dolnego.
Dolina rzeczna - podłużne obniżenie terenu o wykształconym
dnie, otoczone obustronnie wzniesieniami, najczęściej powstaje w wyniku
działalności rzek: erozji i akumulacji rzecznej.
Koryto rzeki - najniższa część doliny rzecznej, którą płynie
woda – mająca wpływ na zmiany w jej kształcie.
Terasa zalewowa - płaska i często szeroka, położona bezpośrednio
wzdłuż rzeki - część doliny zalewana podczas wysokich stanów wód, gdy ilość
wody prowadzonej przez rzekę przekracza pojemność koryta rzeki.
Brzeg rzeki - prawy brzeg znajduje się po prawej stronie patrząc
w kierunku zgodnym z biegiem rzeki, lewy analogicznie.
Stan wody w rzece - wzniesienie zwierciadła wody w danym
profilu (przekroju) ponad przyjęty umownie poziom odniesienia, obserwowany na wodowskazach.
Ujście rzeki - miejsce, w którym rzeka kończy swój bieg - łączy się z inną rzeką lub
uchodzi do jeziora, morza, oceanu.
Zasilenie rzek
Rzeki zasilane są wodą ze źródła, dopływami z mniejszych
rzek lub cieków, opadami atmosferycznymi oraz wodami podziemnymi. Rzeki mogą
być zasilane stale, okresowo lub epizodycznie – te ostatnie występują głównie
na obszarach suchych, gdzie opady są niewielkie, a woda w korycie płynie rzadko
i bardzo krótko.
Zanieczyszczenie rzek
Od tysiącleci rzeki stanowiły źródło zaopatrzenia w wodę.
Przy rzekach toczyło się życie, tworzyły miasta. To właśnie zanieczyszczenie
rzek było pierwszym problemem, z którym mierzył się człowiek w kontekście
zanieczyszczenia środowiska – które bezpośrednio mu zagrażało.
Dobitnym przykładem jest rzeka Tamiza w Londynie, gdzie w połowie XIX wieku przy rzece znajdowało się wiele zakładów przemysłowych a obszar ten był mocno zaludniony. Odbiornikiem ścieków przemysłowych i bytowych była właśnie Tamiza, co spowodowało ogromne jej zanieczyszczenie. Punktem kulminacyjnym było gorące lato w 1858 r. kiedy spadł poziom wód w rzece a zalegające w niej zanieczyszczenia fermentowały i wydzielały ostry odór – klęska ta otrzymała przydomek: The Great Stink (Wielki Smród). Zjawisko było tak uciążliwe, że uniemożliwiało obrady parlamentu i aby złagodzić uciążliwy zapach zasłony okienne nasączano chlorkiem wapna. Konsekwencją zanieczyszczeń wody były następujące po sobie epidemie cholery. Po tym wydarzeniu rozpoczęto prace nad nowym miejskim systemem kanalizacyjnym.
Klasy jakości rzek
Badania nad jakością rzek w Polsce prowadzono już w okresie
międzywojennym, po II wojnie światowej także prowadzono prace badawcze i stopniowo
wprowadzano jednolity system kontroli jakości rzek.
Do 2005 roku dokonywano klasyfikacji rzek pod względem
stężenia zawartych w niej zanieczyszczeń i głównie możliwości wykorzystania jej
do spożycia – w formie klas czystości I, II i III oraz rzek pozaklasowych.
Istniejąca od 2005 roku klasyfikacja zgodna z Ramową
Dyrektywą Wodną ocenia funkcjonowanie ekosystemu wodnego czyli stan ekologiczny
a dla wód sztucznych lub silnie zmienionych – potencjał ekologiczny i jest
rozpatrywana w skali pięciostopniowej. Wg dostępnej oceny stanu wód rzecznych
2014-2019 (dane z monitoringu jakości wód powierzchniowych Głównego
Inspektoratu Ochrony Środowiska) - największy udział w sklasyfikowanych
jednolitych częściach wód rzecznych stanowią te o umiarkowanym stanie ekologicznym
(czyli klasa środkowa) – zarówno oceniając stan ekologiczny (63,1%) jak i
potencjał ekologiczny (51,2%). Dalsza procentowa klasyfikacja to: rzeki o
słabym i złym stanie ekologicznym stanowią 30,9% oraz rzeki o słabym i złym
potencjale ekologicznym stanowią 39,1% wszystkich poddanych klasyfikacji wód
rzecznych.
5 x Naj…
Rzeka najdłuższa – to Nil o długości 6650 km … lub Amazonka
o długości – wg różnych źródeł 6400 km lub 7040 km. Długość Amazonki jest
kwestią dyskusyjną, z uwagi na jej nieregularny i zmienny bieg, utrudniony
dostęp do źródeł oraz wyodrębnienie jej biegu od jej dopływów.
Rzeka największa z punktu widzenia jej powierzchni – to już
bezspornie Amazonka ma powierzchnię ok. 7 mln km².
Rzeka o najkrótszej nazwie – ja znalazłam dwie rzeki - Ob i Om
– obie w azjatyckiej części Rosji (jeśli znasz inne - daj znać!).
Rzeka, nad którą jest najwyższy obiekt mostowy – czyli rzeka Tarn oraz przebiegający nad nią wiadukt Millau w ciągu autostrady A75, w południowej
Francji, w pobliżu miasta Millau. Najwyższy filar wiaduktu ma wysokość 341 m, a długość
trasy prowadzącej przez wiadukt wynosi 2 460 metrów.
Rzeka która przepływa przez największą liczbę państw – to Dunaj. Przepływa z zachodu na wschód przez 10 krajów europejskich: Niemcy, Austrię, Słowację, Węgry, Chorwację, Serbię, Bułgarię, Rumunię, Mołdawię i Ukrainę. Wśród nich: Chorwacja, Bułgaria, Mołdawia i Ukraina mają dostęp tylko do jednego brzegu rzeki.
Jeśli ta wiedza jest dla Ciebie wartościowa - zapraszam do czytania i obserwowania mojego wodnego bloga 💙💦
Komentarze
Prześlij komentarz